آیت الله رئیسی: دستگاه قضایی ملجاء مردم است

به گزارش اداره کل روابط عمومی قوه قضاییه، آیت‌الله رئیسی رئیس قوه قضاییه در جمع قضات و کارکنان دستگاه قضایی استان اصفهان، با تبریک میلاد امام حسن عسکری (ع) گزارش رئیس کل دادگستری این استان از اجرای سیاست‌ها و نکات مورد تاکید را قابل تقدیر دانست و گفت: گزارشات حاکی از آن است که تلاش‌ها به شکل مضاعف در مجموعه دادگستری استان اصفهان انجام می‌گیرد و از همه همکاران در این زمینه تقدیر و تشکر می‌کنم.

وی با تاکید بر توجه به موضوع "کرامت"، اظهار کرد: کرامت قاضی، کارمند، نیروی انسانی، ارباب رجوع و اصحاب دعوی باید مورد توجه قرار گیرد و همه باید گرامی داشته شوند.

باید به تمام بند‌ها و مواد آن توجه اجرایی و عملی شود

آیت الله رئیسی با اشاره به اینکه حفظ کرامت انسانی برای همه ضرورت است، خاطرنشان کرد: همه دارای یک شخصیت انسانی هستند و باید احترام آن‌ها حفظ، به سخن آن‌ها توجه و به خواست آن‌ها ترتیب اثر داده شود.

رئیس قوه قضاییه با تاکید بر اینکه باید به آنچه از کرامت انسانی است توجه شود، گفت: ما هم موظف هستیم کرامت قضات را حفظ کنیم که به موضوعاتی از قبیل معیشت، حفظ استقلال و توجه به عزت نفس و جایگاه برمی‌گردد.

وی ادامه داد: دستورالعمل کرامت برای فقط یک بار مرور شدن و نوشتنِ "ملاحظه گردید" ذیل آن، نیست؛ بلکه باید به تمام بند‌ها و مواد آن توجه اجرایی و عملی شود و دستگاه قضایی هم نسبت به خودش و هم نسبت به دیگران حفظ کرامت داشته باشد.

آیت‌الله رئیسی گفت: مکرر تاکید بنده به همکاران این است که به ارباب رجوع عنایت ویژه داشته باشید. کمبود نیروی انسانی و کثرت ورودی پرونده هست؛ اما تلاش کنید که به تعبیر یکی از فرهیختگان استان اصفهان که امروز در جلسه‌ای به من می‌گفت که به همکارانتان توصیه کنید از اولین گره‌هایی که می‌گشایند، گره از ابروان باشد، با نشاط و با روی گشاده با مردم و ارباب رجوع مواجه شوید.

وی تصریح کرد: عموما این موضوع بحمدالله رعایت می‌شود؛ اما شما بدانید وقتی به سازمانی مراجعه می‌کنید، خود شما، همسر شما، دختر شما، خواهر شما، برادر شما اولین نکته‌ای که شب در خانه یا در جلسه خانوادگی می‌گوید، این است که به فلان سازمان رفتم، کارم انجام نشد یا کارم انجام شد؛ ولی بسیار برخورد متینی با من داشتند. بسیار سعی کردند به من توجه کنند.

دستگاه قضایی ملجاء مردم است

رئیس قوه قضاییه تصریح کرد: یک برخورد بسیار متین و با سعه صدر و روی گشاده و هم یک برخورد با بی حوصلگی و بی توجهی که کسی با شما کرده باشد، همواره در ذهن شما می‌ماند. توجه کنیم که کثرت ارجاع پرونده ممکن است موجب کم حوصلگی شود. حق هم همین است که باید میزان پرونده با توجه به امکان شعبه باشد؛ اما گاهی با کمبود‌ها مواجهیم. همکاران عزیز جایی که ما هستیم جایگاهی است که اقتدار را می‌طلبد. این اقتدار را قانون به ما داده است و مهربانی می‌طلبد. مادر و پدر مهربان تمام سعادت فرزندش را می‌خواهد. گاهی هم یک سخنی می‌گوید ممکن است بر فرزند سخت بیاید؛ اما از در مهربانی است.

آیت الله رئیسی خاطرنشان کرد: دستگاه قضایی ملجاء مردم است. اقتضای ملجا بودن مهربانی با همه است. مهربانی معنایش کوتاه آمدن از اجرای قانون نیست؛ کمااینکه لازمه اقتدار، ترش‌رویی و بداخلاقی نیست. هم می‌شود اقتدار داشت و در عین حال مهربان بود؛ لذا حفظ کرامت همه، همه اجزای مرتبط با دادگستری و خود مجموعه باید مورد تاکید قرار بگیرد.

وی در بخشی دیگری از اظهاراتش با بیان اینکه تنقیح قوانین یکی از ضرورت‌هاست، افزود: قانون، هم به مجلس هم به دولت و هم به دستگاه قضایی منقح شدن قوانین را تکلیف کرده و این یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. ما هم از ابتدای کار در حوزه معاونت حقوقی با همکاری بخش‌های مختلف مجلس و دولت این کار را شروع کرده‌ایم و شما هم نظراتتان را بدهید تا از نظرات استفاده شود.

آیت الله رئیسی با بیان اینکه مطلوبیت فضای کار یک ضرورت است، گفت: رئیس کل دادگستری استان برای استفاده از امکانات موجود مواردی را پیشنهاد کردند که ان‌شاءالله خودشان پیگیر خواهند بود و استاندار که در جلسه حضور دارند، عنایت خاص برای این موضوعات داشته باشند تا فضای اداری را برای همکارانمان فضای مناسب کار قرار دهیم. 

در مورد کمبود قاضی و کارمند باید یک حرکت جهشی داشته باشیم

مساله کمبود نیروی انسانی یکی دیگر از مواردی بود که در این جلسه مطرح شد که رئیس قوه قضاییه در این رابطه گفت:  در مورد کمبود قاضی و کارمند باید یک حرکت جهشی داشته باشیم و در این رابطه با معاون نیروی انسانی قوه قضاییه صحبت کردم. با این میزان از جذب که پلکانی جلو می رویم، کمبودهایی که در استان ها با آنها مواجه هستیم، برطرف نخواهد شد. همچنین آقای امینی در مورد جذب قاضی هم وعده دادند. 

رئیس قوه قضاییه با اشاره به جذب شش هزار نفری که در سال ۹۶ در آزمون شرکت کرده بودند، گفت: جذب این افراد با وجود مشکلات بودجه و اعتبارات در حال انجام است. ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰ نفر جذب شده‌اند و بقیه آنها نیز تا پایان سال جاری با وعده هایی که در رابطه با بودجه و اعتبارات داریم، جذب خواهند شد. 

آیت الله رئیسی تصریح کرد: در مورد نیروی انسانی وضعیت مقداری متفاوت خواهد شد اما باید یک اقدام جهشی صورت گیرد و منابع انسانی باید این کار را دنبال کند و ما نیز نسبت به جذب اعتبارات از بخش‌های دولتی پیگیر هستیم.

رئیس قوه قضاییه با تأکید بر اینکه مشورت کردن در کار قضایی خلاف استقلال قاضی نیست گفت: به ویژه در پرونده های تخصصی و پرونده‌های اقتصادی این موضوع به کشف حقیقت کمک می‌کند و قضات نیز به دنبال کشف حقیقت هستند. 

وی با اشاره به جلساتی که با کارآفرینان، سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی و کشاورزان برگزار شد، تصریح کرد: این افراد با حرفه خود آشنایی کامل دارند. اگر پرونده‌های مربوط به این حوزه ها روی میز قضات قرار گرفت، گرفتن نظر متخصصین در این حوزه‌ها حتماً به کشف حقیقت و روشن شدن موضوع کمک می‌کند. 

نظام بهره‌وری حتماً باید عادلانه باشد

آیت الله رئیسی در ارتباط با بحث بهره وری تصریح کرد: به معاون راهبردی قوه قضاییه در جلسات گذشته گفته‌ام که نظام بهره‌وری حتماً باید عادلانه باشد. یکی از افراد در این جلسه مطرح کرد که در موضوع بهره‌وری باید بخشنامه‌ها اصلاح شود؛ لذا حتماً این کار صورت گیرد و این موضوع، هم مبتنی بر کمیت و هم کیفیت باشد؛ چون بعضی پرونده‌ها عدد ندارد؛ اما کیفیت آن بالاست. در مجموع بهره وری بر اساس نظام عادلانه توزیع شود تا احساس عدالت به همکاران بدهد. 

موضوع تمرکززدایی یکی از پیشنهاداتی بود که در این جلسه مطرح شد که رئیس قوه قضائیه این موضوع را نکته ای قابل توجه و بررسی خواند و گفت: از معاون راهبردی قوه قضائیه می‌خواهم مصادیق آن را بررسی کنند که چه کارهایی را می‌شود به استانها واگذار کرد. 

رئیس قوه قضاییه در ارتباط با مسئله کمبود اعتبارات تصریح کرد: قبل از اینکه توفیق حضور نزد شما را داشته باشیم، تعداد ۳۰ تا ۴۰ نفر از افراد در حوزه معاونت راهبردی بررسی‌های کارشناسی نسبت به کمبودها در استان را انجام داده اند و در حال حاضر نیز ۲۳ هیئت در ۲۳ شهرستان استان رفته‌اند تا از نزدیک با مشکلات و مسائل آشنا شوند. 

رئیس قوه قضاییه اضافه کرد: در جلسه امشب شورای عالی قوه قضائیه که معاونین، مسئولان بخش‌های قوه قضاییه و نماینده مقام معظم رهبری در استان و استاندار حضور دارند، گزارش این ۲۳ هیئت شنیده خواهد شد و به میزان اعتبارات و امکانات موجود راهکارهایی ارائه می‌شود که بخشی از آن کوتاه مدت و سریع و بخشی از آن نیز زمان می‌برد تا ان‌شاءالله کمبودها رفع شود. 

رئیس قوه قضاییه در ارتباط با شوراهای حل اختلاف گفت: اعتبار قانون شوراهای حل اختلاف تا پایان سال جاری است که در این مدت باید اصلاحات آن را پیشنهاد کنیم. کار کارشناسی انجام شده است و از اعضای شوراهای حل اختلاف در سراسر کشور نظرخواهی شده و در جلسه مسئولین عالی مطرح شده است. 

آیت الله رئیسی اضافه کرد: اولین نکته در این رابطه مسئله صلاحیت‌های شورای حل اختلاف است که صلاحیت های حل اختلافی و صلح و سازشی آن افزایش خواهد یافت و هر چه را که بشود با کدخدامنشی و صلح و سازش حل کرد، حتماً این کار صورت خواهد گرفت. 

رئیس قوه قضاییه گفت: خداوند آیت الله شاهرودی را رحمت کند. شوراهای حل اختلاف یک امکان بسیار خوبی است که در سطح کشور وجود دارد و خواهران و برادران بسیاری هستند که در این مجموعه فعالند؛ لذا تعیین تکلیف نیروی انسانی موجود در شوراهای حل اختلاف از کارهای جدی است. یکی از بخش‌های لایحه‌ای که در این مورد به دولت تقدیم می‌کنیم در رابطه با تعیین وضعیت کارکنان شوراهای حل اختلاف است که ان‌شاءالله وضعیتشان ثباتی پیدا کند.

رئیس قوه قضاییه گفت: مسائلی که در مورد تجهیزات و امکانات بیان شد، در جای خود مورد توجه قرار خواهد گرفت.

ما در دستگاه قضایی هم شان قضاوت و هم شان نظارت داریم

وی افزود: ما در دستگاه قضایی هم شان قضاوت و هم شان نظارت داریم. به اعتبار قضاوت و نظارت و به اعتبار اینکه از دیگران حسابرسی صورت می‌گیرد، پرونده افراد در اینجا رسیدگی می‌شود و فصل الخطاب، دستگاه قضایی است. طبیعتا نگاه دیگران نیز به اینجاست. اگر خوب در همه جا خوب است، در اینجا خوبتر و اگر قبیح و بد در همه جا قبح و زشتی دارد، در اینجا باید قبیح‌تر تلقی شود.

آیت الله رئیسی ادامه داد: اگرنظم و ترتیب در همه جا خوب است نظم و ترتیب اینجا باید برتر باشد. اگر زودآمدن و دیر رفتن در سازمانی که این همه کار دارد یک ارزش است، در اینجا باید این ارزش، ارزشمندتر تلقی شود.

رئیس قوه قضاییه گفت: این‌ها شاخص‌هایی است که برای همه سازمان‌ها و دستگاه‌ها هست؛ اما برای ما اولویت بیشتری دارد. به همین جهت حتما باید مورد عنایت همکاران قرار گیرد.

تشریح بازدید رئیس قوه قضاییه از زندان مرکزی اصفهان

آیت الله رئیسی با یادآوری بازدید شب گذشته وی از زندان، افزود: همکاران عزیز این سخن، سخن فق‌ها و بزرگان ماست که قاضی لیست زندانیان خود را پیش رو داشته باشد و نه در هفته و ماه، بلکه هر روز این لیست را چک کند؛ تا اگر کسی در لیست زندانیان او باشد و لازم است امروز برای او تعیین تکلیف شود، کار او به فردا کشیده نشود.

رئیس قوه قضاییه گفت: در آداب القضاءِ بزرگان اهل علم و اهل فضل این موضوع آمده است که از مسائل مهم و قابل توجه است و بار‌ها گفتیم در راستای حبس زدایی و کاهش جمعیت کیفری همه باید تلاش کنند. این را همه فقها مطرح می‌کنند که اگر کسی معلوم شد تمکن مالی ندارد، حبس وی چه جهتی دارد؟ حالا یک مقدار آن مربوط به مهریه است.

وی ادامه داد: البته یک برداشت نادرستی نسبت به مهریه از حرف من شده بود. مهریه دِینی است بر ضمه زوج که حتما باید پرداخت شود و در همه شرایط هیچ کسی نگفته از ضمه کسی ساقط است. حال ممکن است کسی تمکن مالی نداشته باشد؛ به میزانی که تمکن مالی دارد، برای وی تقسیط می‌کنند. در هر حال این دینی است بر ضمه زوج که چه کم و چه زیاد حتما باید پرداخت شود. همه دیون نیز همینطور است و دین بر ضمه است و باید پرداخت شود.

آیت الله رئیسی بیان داشت: شب گذشته با مصادیقی در این زمینه برخورد داشتیم. من تاکید می‌کنم که همکاران عزیز نسبت به مساله اعسار بازنگاهی داشته باشند. به عنوان مثال گفته می‌شود ۸۰ عدد سکه نمی‌توانید بدهید، خب ۴۰ تا بدهید؛ درحالی که این ۴۰ تا را از کجا باید پرداخت کند؟

وی ادامه داد: دفعه دوم که فرد می‌آید گفته می‌شود اگر این ۴۰ تا را نمیتوانی بدهی ۲۰ تا پرداخت کن و وقتی وی نتواند ۲۰ عدد سکه را پرداخت کند، وی را به زندان می‌اندازند؛ در حالی که من می‌گویم مگر برای شما ثابت شده است که این فرد قادر به پرداخت این ۲۰ عدد سکه هست و حال نمی‌خواهد آن را پرداخت کند؟ در حالی که وی پولی ندارد که این ۲۰ عدد را بدهد.

رئیس قوه قضاییه گفت: من نمی‌خواهم بگویم که این فرد نباید سکه‌ای بدهد؛ ما اینجا طرفدار آن هستیم که دِین پرداخت شود و حقوق زنان تامین شود. به این‌ها باید دقت کرد. ما تاکید داریم اگر کسی تمکن دارد و نمی‌دهد و مستنکف است، باید برابر قانون با وی برخورد شود؛ اما اگر مستنکف نیست و اعسار دارد، این اقدام دلیل می‌خواهد؛ بالاخره ما باید بر اساس مباحث فقهی عمل کنیم و حتما باید قضات محترم به این موضوع عنایت داشته باشند.

نباید زندان بردن آسان باشد

وی درباره مساله اعسار گفت: گاهی به فرد گفته می‌شود برو تا ما بررسی کنیم که اعسار داری یا خیر؛ در حالی که اعسار باید خارج از نوبت رسیدگی شود. اگر ۱۰ روز به زندان رفت و بعد معلوم شد اعسار دارد تکلیف وی چه خواهد شد؟

آیت الله رئیسی افزود: نباید زندان بردن آسان باشد. من در جلسات دیگر به همکاران قضایی گفتم که ماهی یکبار به زندان سر بزنید. در این سفر بازدید از زندان جزو برنامه ام نبود؛ اما به دوستان گفتم برنامه بگذارید تا من بروم زندان را ببینم که قسمت‌های مختلف را دیدم. اجمال قضیه این است که ایجاب میکند حتما دوستان از جمعیت کیفری بکاهند. من با علم و اطلاع به شما عرض می‌کنم که همکاران این قضیه را حتما مورد عنایت قرار دهند.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: از سراسر کشور آمار کسانی را که یک ساعت، دو ساعت، سه ساعت، یک روز و دو روز در زندان هستند را گرفتم. وقتی در این مورد سئوال می‌شود که چرا این اتفاق افتاده است عنوان می‌کنند که قرار صادر کردیم تا وثیقه بیاورند؛ درحالیکه حرف بنده این است که فرد چرا باید برای نصف روز زندان برود؟ او را همانجا نگه دارید تا وثیقه و کفالت بیاورد.

رئیس قوه قضاییه بیان داشت: آمار قابل توجهی از میزان زندان رفتن‌های کوتاه مدت داریم. کسی که به زندان رفت، طبیعتا آثار و مسائل خودش را دارد؛ لذا قضات به سیاست حبس زدایی در رابطه با جایگزین‌های حبس نسبت به مواردی که قانون اجازه داده و قرار‌های منتهی به حبس توجه کنند.

وی از قضات دادگستری این استان به دلیل کوتاه کردن فرآیند دادرسی خصوصا در دادگاه‌های تجدیدنظر تشکر کرد و گفت: توجه کنید که دادگاه‌های تجدیدنظر اطاله کمتری داشته باشند؛ هرچه اطاله دادرسی را در مجموعه قضایی کم کنیم بسیار اثربخش است.

رئیس قوه قضاییه خاطرنشان کرد: جذب نیروی انسانی زمان می‌برد؛ لذا تا نیرو جذب شود می‌طلبد که همکاران به صورت مضاعف حضور پیدا کنند تا کار‌ها طولانی نشود. 

آیت الله رئیسی بیان داشت: اگر در رابطه با نوع رسیدگی به برخی پرونده‌ها پیچیدگی می‌بینید، مثل پرونده برخی از موسسات اعتباری که گاهی تصمیم گیری برای قاضی به سهولت امکانپذیر نیست، باید حتما مشورت کنید. قضات خوب و مجربی در دادگستری اصفهان داریم. دور هم بنشینند و نظرات را بدهند و راهکار برای برون رفت از این وضعیت پیدا کنند.

وی با تاکید بر اینکه معطلی پرونده هیچ وجهی ندارد و باید پرونده را از بن بست خارج کرد، افزود: اگر در اصفهان هم راهکار پیدا نشد، باید بیاید تا ما در تهران جلساتی بگذاریم و راهکار قانونی پیدا کنیم تا پرونده‌ها تعیین تکلیف شود.

رئیس قوه قضاییه تاکید کرد: یکسری نهاد‌ها را قانون آیین دادرسی کیفری برای قضات تعریف کرده است که باید از این نهاد‌ها از جمله "آزادی مشروط" و "تعلیق مجازات" استفاده کنند.

آیت الله رئیسی تصریح کرد: البته نسبت به کسانی که مخل امنیت جامعه و متجاسر به قانون هستند، مثل اغتشاشگران و کسانی که در نظام اقتصادی اخلال ایجاد کرده و جنایت اقتصادی می‌کنند و افرادی که امنیت غذایی و سلامت مردم را به خاطر پول به مخاطره می‌اندازند، باید برخورد جدی صورت گیرد.

وی افزود: کسانی که امروز در جامعه یک اعتراضی می‌کنند، متفاوت هستند. ممکن است اعتراضشان را با یک لحن نامناسبی بگویند؛ ولی صف این افراد از کسانی که می‌خواهند در جامعه اخلال ایجاد کنند و امنیت اجتماعی و اقتصادی جامعه را برهم بزنند، جداست. در برابر یک فرد قداره کش که راه را بر مردم می‌بندد و با سلاح گرم و سرد، امنیت جامعه را تهدید می‌کند، نمی‌شود کوتاه آمد.

رئیس قوه قضاییه خاطرنشان کرد:، ولی برخی افراد هستند که باید به عنوان آسیب دیدگان اجتماعی نسبت به آن‌ها تمایز قائل شد. حتما جرائم امنیتی با جرائم سیاسی فرق می‌کند. جرم امنیتی را قانون یک مدل تعریف کرده و جرم سیاسی را یک گونه و این دو با هم فرق دارند.

آیت الله رئیسی خطاب به قضات گفت: با توجه به اختیارات قانونی و وظایفی که دارید توجه کنید که در کنار هر حقی یک تکلیف وجود دارد و در کنار هر تکلیفی حقی و اگر حقی به هرکسی داده‌اند، تکلیفی نیز از او خواسته می‌شود.

آیت الله رئیسی گفت: معتقدم در استان اصفهان از دستگاه قضایی با ویژگی‌های این شهر و این تمدن و مدنیت اصفهانی باید انتظار داشت. از جهت دستگاه قضایی بودن مثل همه جاست. دادگستری اصفهان، دادگستری قم، دادگستری مشهد همه جا مهم است؛ اما اگر می‌گوییم اصفهان پایتخت مدنیت و یک تمدن آنچنانی است، این تمدن باید در جلوه‌های اقدام و عمل همکاران عزیر جلوه گر باشد.

آیت الله رئیسی تاکید کرد: ان‌شاءالله خداوند مدد کند که مردم عزیزمان در پرتو رضای خداوند متعال از ما راضی باشند و احساس اعتماد عمومی به دستگاه قضایی روز به روز بالا برود؛ احساس اجرای عدالت روز به روز بالا برود و اگر کسی در هر گوشه و کنار این استان، مورد ظلم قرار گرفت، با یک دل محکم بگوید که من به دادگستری مراجعه می‌کنم و احساس کند که اگر به دادگستری مراجعه کرد، حق مظلوم از ظالم ستانده می‌شود.

وی افزود: شکل گرفتن این احساس، بخشنامه‌ای نیست؛ به سخنرانی نیست؛ احساس است؛ باید احساس مردم این باشد که این جایگاه، جایگاهی است که مو را از ماست می‌کشد.

رئیس قوه قضاییه بیان داشت: ارباب رجوع باید بگوید پرونده من نزد فلان قاضی است و این قاضی، قاضی مستقل و خداترس است. این‌همان احساس است.آیت الله رئیسی خاطرنشان کرد: در مجموع من هم تقدیر و تشکر می‌کنم از همه همکاران گرامی و عزیز خودم و هم امیدوارم که ان‌شاءالله در گام دوم انقلاب اسلامی در دادگستری و در مجموعه‌های وابسته به دادگستری و قوه قضاییه گام‌های بلندی در جهت جلب رضای خدا، جلب اعتماد عمومی و دادرسی عادلانه برداشته شود.